Dat werken in een gezonde arbeidsomgeving zorgt voor gezonde en tevreden medewerkers klinkt logisch. Maar hoe komt het dat de ene medewerker dagelijks fluitend naar werk gaat en de ander met dezelfde functie enorme werkdruk ervaart? Het Job Demands-Resources model (JD-R model) is een wetenschappelijk model met als uitgangspunt dat het succes van een organisatie wordt bepaald door het welzijn van de werknemers. Hoe dat werkt en hoe het model jou kan helpen bij meer inzicht en het verbeteren van de fitheid van jouw medewerkers? We zetten het voor je op een rijtje.
Toegevoegde waarde JD-R model
Het JD-R model kan worden gebruikt om de werkfactoren te analyseren die van invloed zijn op het welzijn en de prestaties van medewerkers. Hierbij kan je met het model bepalen welke factoren energie opleveren (energiebronnen) en welke factoren energie kosten (stressoren), en de onevenwichtigheden tussen deze factoren bepalen. Door het JD-R model toe te passen en de stressoren en energiebronnen in evenwicht te brengen, kun je als werkgever de werkomgeving verbeteren.
Energiegevers en energievreters
In het Job Demands-Resources (JD-R) model staan twee processen centraal: het uitputtingsproces (route paars) en het motivationele proces (route groen). In het model wordt uitgegaan dat hoge werkeisen, de energievreters (stressoren) leiden tot stressreacties en ongezondheid (het uitputtingsproces).
Het beschikken over veel energiebronnen, de energiegevers, leidt tot een hoger welzijn en meer motivatie (het motivationele proces). Om verzuim en ongewenst verloop te verminderen is het belangrijk om de balans tussen de werkeisen en de energiebronnen te herstellen. Hierbij is het uitgangspunt om de stressoren in het werk - daar waar je op leegloopt – om die te verminderen en de energiebronnen - daar waar je energie van krijgt - dat te vermeerderen.
Toepassing JD-R model in zorg en welzijn
Op sommige plekken in zorg en welzijn zijn er voor medewerkers meer stressoren in het werk aanwezig dan energiebronnen. Als je kijkt in het model dan zie je dat dan het uitputtingsproces in werking wordt gezet en dit op individueel niveau leidt tot stressreacties. Denk aan emotionele en lichamelijke uitputting en een verstoorde slaap. Dit zorgt voor verhoogd verzuim, verhoogde werkdruk en een verhoogd ongewenst verloop. De stabiliteit in teams komt onder druk staat als je steeds andere collega’s hebt of een gebrek aan collega’s, dat tot een neerwaartse spiraal en een steeds verder toenemende werkdruk.
Heb je het over werkplekken met meer energiebronnen dan stressoren? Denk dan aan een gezond organisatieklimaat, een goede relatie met je leidinggevende of meer autonomie en zeggenschap in je werk. Dat levert een verhoogde motivatie op voor de werknemer en als je gemotiveerd bent wordt je welzijn beter, je vitaliteit neemt doe en je bent meer betrokken bij het werk. Deze energie vertaalt zich ook in positieve opbrengsten voor de organisatie; je ziet dat het verzuim en de werkdruk afneemt en er minder collega’s de organisatie verlaten.
Organisatieklimaat als belangrijkste voorwaarde
Aan het begin van het model staat het organisatieklimaat. Dit is de belangrijkste voorwaarde voor een gezonde werkomgeving. Hierbij gaat het over iedereen in de organisatie, van bestuur tot de werkvloer. Waarbij je in groepsverband gezond kan werken; in een open communicatie en iedereen betrokken is. Wanneer het organisatieklimaat goed is, leidt dat dus tot meer energie en meer welzijn. Als het organisatieklimaat slecht is - en je het gevoel hebt dat je er niet toe doet en dat je geen fouten mag maken - dan zie je dat het uitputtingsproces meer van toepassing is. Dus het organisatieklimaat is zowel voorwaarde voor energiegever als ook zelf een hele belangrijke energiegever.
Toepassing van het JD-R model in jouw organisatie
Het JD-R model maakt duidelijk dat alle factoren in een werkomgeving met elkaar samenhangen. Als er ergens een verstoring is, loopt het niet soepel. Het is dus goed om als leidinggevende of HR-manager zicht te krijgen op de stressoren en energiebronnen. Je wilt de stressoren verminderen en de energiebronnen verhogen. Hierbij is het belangrijk om je medewerkers te betrekken hoe je dit het beste kunt doen. En vergeet niet te evalueren en experimenteren welke aanpassing welk gevolg heeft.
