In 2023 kreeg 31% van de werkenden in de zorg- en welzijnssector te maken met pestgedrag op het werk van collega's of leidinggevenden. Een zorgwekkende toename van 72% ten opzichte van 2021. Dat blijkt uit recent onderzoek van PGGM&CO en stichting IZZ onder 1170 werknemers in zorg en welzijn.
Algemene resultaten:
- 31% van de medewerkers in zorg en welzijn wordt gepest op werk door collega's of leidinggevenden.
- Dat is een toename van 72% in pestgedrag door collega's sinds 2021.
- De impact is groot: 46% raakt van slag, 30% heeft mentale klachten en 20% overweegt zelf een andere baan binnen de sector.
- 39% heeft één keer of vaker te maken gehad met ongewenst gedrag door collega’s.
- 48% van de medewerkers is ontevreden over de nazorg bij pesten op werk.
- Medewerkers ervaren meer gevolgen van ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevenden dan door patiënten of bezoekers.
- Bijna een kwart van de medewerkers (23%) heeft behoefte aan extra normen, grenzen of gedragsregels.
- Medewerkers die te maken krijgen met ongewenst gedrag van collega's, zijn beduidend minder fit.
Dit verstaan medewerkers in de sector onder ongewenst gedrag/ agressie op de werkvloer:
“Gedrag van anderen waardoor ik mij ongemakkelijk of bedreigd voel.”
“Verbaal geweld, afblaffen, ongewenste aanraking of fysiek te dichtbij, racistische of seksistisch gedrag.”
“Grens overschrijdend, schreeuwen, intimideren, pesten, roddelen, negeren, handtastelijkheden en agressie.”
“Als iemand behoorlijk over mijn grenzen gaat, in psychisch en/of fysiek opzicht.”
Stijging pesten op de werkvloer door collega's
Iedereen moet kunnen werken in een sociaal, psychisch en fysiek veilige omgeving. Toch heeft vrijwel iedere ondervraagde wel eens te maken gehad met ongewenst gedrag, met name van patiënten/cliënten (84%). Alhoewel ongewenst gedrag van collega's/ leidinggevenden minder vaak voor komt, geeft toch 31% van de ondervraagden aan wel eens tot vaak door hen gepest te worden. Waarvan 15% bestaat uit verbale agressie. Onder andere die cijfers zorgen voor een toename van 72% van ongewenst gedrag ten opzichte van 2021.
Impact pestgedrag door collega's of leidinggevenden is groot
De impact van het pestgedrag op het werk in zorg en welzijn is groot. Vooral wanneer het pestgedrag afkomstig is van collega's/ leidinggevenden. Zo raakt 46% van slag en heeft 30% mentale klachten. 20% overweegt zelfs een andere baan binnen de sector. Opvallend is dat jongeren van 18-34 jaar vaker mentale klachten ervaren dan werkenden boven de 50 jaar. Het pestgedrag heeft ook directe invloed op de gezondheid van werknemers. Medewerkers die te maken krijgen met ongewenst gedrag van collega's, zijn beduidend minder fit.
Pestgedrag heeft niet alleen invloed op de gezondheid, maar ook op de inzetbaarheid van werknemers. Van de 46% die van slag raakt, valt een deel uit en een ander deel functioneert minder goed op het werk. Werknemers die zelf pesten zijn zich vaak niet bewust van de mentale impact van hun pestgedrag. En de negatieve invloed die dit heeft op de werksfeer. Hierdoor ontstaat het gevaar dat pestgedrag lang door kan gaan en voor een steeds onveiligere werksituatie zorgt.
Ontevreden over nazorg bij pestgedrag in zorg en welzijn
Medewerkers durven ongewenst gedrag door collega's of leidinggevenden minder vaak te melden. En van de mensen die een melding maken, blijkt 48% ontevreden over de nazorg bij pestgedrag door collega's/ leidinggevenden. Aan welke nazorg medewerkers behoefte hebben? Opvang door leidinggevenden, professionele zorgverleners, getrainde collega's of een vertrouwenspersoon.
Gebrek aan gedragsregels
Hoewel het een groot probleem is, geven de ondervraagden aan dat er nog niet overal gedragsregels (bekend) zijn. En dat terwijl gedragsregels juist helderheid bieden over welk gedrag wel en niet aanvaardbaar is. 69% geeft aan dat er wel gedragsregels opgesteld zijn binnen hun organisatie, maar dat er niet altijd ingegrepen wordt bij ongewenst gedrag. Bijna een kwart van de medewerkers heeft behoefte aan extra normen, grenzen of gedragsregels. Weet jij hoe dit binnen jouw organisatie geregeld is?
Achtergrondkenmerken onderzoek
Het onderzoek naar pestgedrag is uitgevoerd onder 1170 werkenden in de zorg- en welzijnssector van 16 t/m 26 november 2023. Hieronder zie je de sectoren waarin de ondervraagden werkzaam zijn en de grootte van de organisatie.
Conclusie pesten op werk
Medewerkers in zorg en welzijn zijn zonder twijfel bevlogen te noemen. Met een bevlogenheidsscore van 4.1 (schaal 1-5) zijn mensen in deze sector trots op hun werk. Door zowel fysiek als mentaal goed voor deze mensen te zorgen, kan deze bevlogenheid behouden worden.
En volgens Anouk ten Arve, Principal Arbeidsmarktvraagstukken, vraagt dat om het creëren van sociale veiligheid op de werkvloer, door zowel preventief als repressief instrumenten in te zetten. Anouk: "De cijfers zeggen genoeg, we moeten in actie komen tegen onderling pestgedrag op de werkvloer. We moeten van onbewust bekwaam naar bewust bekwaam. Oftewel ons bewust zijn van ons gedrag en wat dit met een ander doet. Heb oog voor elkaar en kijk hoe iemand reageert op bijvoorbeeld een grap. We moeten alles durven te bespreken, maar dit is in de praktijk vaak lastig. De leidinggevende speelt hierin een grote rol. Diegene moet toegankelijk zijn, zodat mensen snel naar diegene toe durven te stappen. Daarnaast is ook de zichtbaarheid van andere sleutelfiguren, zoals een vertrouwenspersoon, professionele zorgverlener of getrainde collega belangrijk. Het is het belangrijkste dat mensen in beweging komen, ook al is het maar een kleine stap. We doen het samen. Het is zonde dat we aan de voorkant druk bezig zijn met het werven van nieuwe collega's terwijl we aan de achterkant van de organisatie collega's vertrekken omdat ze gepest worden."
